20 jaar Herald of Free Enterprise
Het is al weer twintig jaar geleden dat de tweede grootste scheepsramp ooit (na deze van de Titanic) met een Europees schip buiten tijd van oorlog plaatsvond, voor de kust van Belgie. Wat maar weinig mensen weten, is de grote rol die zendamateurs destijds hebben gespeeld in de eerste uren na de ramp.
Op vrijdagavond 6 maart 1987 om 19.05 u kapseist de “Herald of Free Enterprise” voor de kust van Zeebrugge. De ferry heeft 80 man personeel en ongeveer 600 passagiers aan boord.
Opbouw van het noodnet
Vrijdag 6 maart 1987, enkele minuten voor 22:00. Danny (ON7RD), die werkzaam is bij het Academisch Ziekenhuis te Gent, ontvangt het bericht dat een ferry-boot met 500 man aan boord gekapseisd is vlak bij Zeebrugge.
Onmiddellijk deelt hij het nieuws mede aan Claude (ON7TK) over de standby frequentie van West-Vlaanderen. In de nieuwsuitzending van de BRT om 22:00 wordt het nieuws bevestigd: het is een echte zeeramp!
ON7TK, Disctricts Manager van de U.B.A. (vergelijkmaar met onze VERON/VRZA) voor West-Vlaanderen en als zodanig verantwoordelijk voor het Radioamateur Noodnet van het Belgische Rode Kruis, begeeft zich onmiddellijk naar Zeebrugge. Hij verneemt dat een crisiscentrum werd opgericht in de toren van de zeesluis. Daar neemt ON7TK contact op met de heer Morsa, provinciehoofd van de Rode Kruis Hulpdienst voor West-Vlaanderen.
In het crisiscentrum hebben alle bij de redding betrokken diensten hun operationeel hoofdkwartier opgesteld. De heer Morsa geeft ON7TK opdracht een radionoodnet op te richten om snelle verbindingen mogelijk te maken tussen het crisiscentrum en de verschillende hotels waar de geredde schipbreukelingen worden ondergebracht. Het telefoonnet is overbelast en volleding onbruikbaar.
ON7TK neemt contact op met ON7RD. Deze licht weer een reeks amateurs in met Rode Kruisvergunning. De heer Heyneman, Provinciecommissaris van het Rode Kruis neemt contact op met Michel (ON1LV), die instaat voor preventieve netten in West-Vlaanderen. ON1LV roept onmiddellijk een aantal leden van het noodnet op en stuurt ze naar hun aangeduide plaats.
Om 23:00 wordt het noodnet operationeel op de Rode Kruisfrequentie van 145.350 MHz. In versneld tempo nemen de mobiele stations hun plaats in in de hun toegewezen sector. De bemanning van het noodnet ziet er dan als volgt uit:
– Crisiscentrum (zeesluis) : Claude ON7TK
– Novotel : Gilbert ON5VG
– Duinse Polder : Frans ON4ASF
– Home Familia : Danny ON7RD
– Hotel Belair : Rudi ON6OU
– Kazerne Zeemachtbasis : Albert ON4ASD
– Gemeenschapshuis : Roland ON1BNR
– Rode Kruis Oostende : Wilfried ON6EO
– Laadbrug Ferry-Boat : Willem ON7TF
– Mobiel : Michel ON1LV
Om 23:15 komt Omer (ON5TO) op het crisiscentrum ON7TK uitrusten met een basisstation.
Op de drukste punten worden de stations ontdubbeld want het radioverkeer is uiterst intens. Er wordt gepoogd een tweede frequentie in gebruik te nemen, maar omwille van interferentie tussen beide tweemeterstations op de zeesluistoren wordt daarvan afgezien.
Om 24:00 zijn alle overlevenden in bovengenoemde hotels ondergebracht. Alleen de gewonden werden in verschillende ziekenhuizen opgenomen.
Om 02:00 zaterdagnacht worden de hulpposten Hotel Belair en Home Familia, die als reserve fungeerden, opgeheven en de aldaar werkzame stations worden ingedeeld bij de actieve hulpposten.
Het radioverkeer
De voornaamste taak van het noodnet bestaat erin de identiteit en de positie van de schipbreukelingen door de seinen naar het Rode Kruis informatiecentrum welke zich in het gemeenschapshuis bevindt. Daar worden de lijsten opgemaakt en regelmatig bijgewerkt met de namen van de personen en de plaats waar ze zijn ondergebracht. Ook wordt gepoogd familieleden te identificeren.. Maar ook andere dienstberichten worden doorgegeven:
– aanvraag om uitrusting (dekens e.d.)
– aankomst van een schip met slachtoffers
– enz.
In het Novotel wordt een chauffeur van een vrachtwagen opgenomen die verklaart dat hij gevaarlijke producten vervoerde. Onmiddellijk seint ON5VG dit bericht door naar ON7TK op het crisiscentrum. ON7TK licht de havencommandant in en deze vraagt nadere uitleg aan de chauffeur omtrent de vracht; dit alles over het radionoodnet. De aard van de gevaarlijke producten wordt zodoende snel bepaald evenals het aantal vaten van de vracht.
Computerhulp
In de nacht van vrijdag op zaterdag wordt vanaf 24:00 in het informatiecentrum van het Rode Kruis druk gewerkt aan het opmaken van de lijst van schipbreukelingen.
Om 07:00 is nog geen lijst van de overlevenden beschikbaar. Het Rode Kruis wordt overspoeld met vragen van familieleden die op zoek zijn naar vermisten. Het localiseren van de overlevenden wordt nu de hoofdzaak..
Willy (ON7TN) verneemt dat de lijsten van de 400 overlevenden door het Rode Kruis Informatiecentrum met de hand worden opgemaakt. Het localiseren en terugvinden van familieleden is geen gemakkelijke taak. Willy, die vlakbij woont, bezit een computer (we schrijven 1987!); hiermee zou het opzoekwerk veel gemakkelijker kunnen geschieden en hij is bereid het werk op zijn computer te doen. ON7TK stelt aan de heer Morsa voor het opstellen van de lijst en het opzoeken te automatiseren. Het voorstel wordt dankbaar aanvaard. ON7TK gaat dan de computer van zijn station in het gemeenschapshuis opstellen. Hij begint met het intikken van de gegevens en maakt daarbij gebruik van een programma dat hij gewoonlijk toepast om zijn logboek bij te houden.
Om 11:00 wordt de eerste lijst in meerdere exemplaren uitgeprint en aan alle betrokken diensten meegedeeld:
– Rode Kruis
– Politie
– zeevaartpolitie
– B.O.B.
– Townsend Thoresen
Regelmatig worden bijgewerkte lijsten uitgeprint en verdeeld. Deze lijsten vermelden:
– naam
– voornaam
– geboortedatum
– woonplaats
– nationaliteit
– situatie:
– vermist
– overleden
– OK = naar huis (meestal Engeland)
– TV (een overlevende wordt herkent op de Nederlandse TV)
– Locatie (van Fabiola ziekenhuis naar huis bijvoorbeeld)
In totaal werden 12 uitgaven van de computerlijst verwezenlijkt en de laatste vermeldde niet minder dan 750 namen, dit omwille van de dubbele input voor gehuwde dames (op eigen naam en op naam van de echtgenoot).
Zaterdag werden ook lijsten uitgegeven van schipbreukelingen die naar Engeland vertrokken.
De computer van ON7TN heeft onophoudelijk gewerkt van 10:00 zaterdag tot 21:00 maandag. Willy (ON7TK), Carine (ON1BJW, de XYL van ON7TL) en Rudi (ON1BQD) hebben om beurten het intikwerk en de uitgaven verzorgd.
Internationaal noodnet
Zaterdag rond 09:00 komt ON6BR, het station van de UBA-sectie Brugge, in de lucht met Johan (ON6JN) achter de microfoon.
ON7TK verneemt dat ON6BR verbinding heeft op 80m met het Engelse RAE (Radio Amateur Emergency) network en dat RAE contact heeft met de Engelse autoriteiten.
Rond 11:00 wordt een internationaal noodnet opgericht en worden de Rode Kruislijsten over 80 meter aan de Engelse autoriteiten overgemaakt.
Dit internationaal noodnet was QRV tot zaterdag 19:00
Prestatie van het plaatselijk noodnet
Zoals reeds vermeld werd het noodnet operationeel vrijdagavond om 23:00
Het werd onafgebroken geleid door ON7TK tot zaterdagavond om 24:00
Rond 03:00 zaterdagnacht kon nog de redding van drie overlevenden worden doorgeseind.
Zaterdagavond om 24:00 werd het net gesloten tot zondagmorgen 07:30
ON5VG nam toen de leiding van het net tot 13:00. Daarna nam ON7TK opnieuw het net in handen tot de definitieve afsluiting zondagavond om 19:00
De pers
Zaterdagnacht rond 04:00 werd ON7TK geinterviewd door een verslaggever van de BRT.
Tijdens de verschillende uitzendingen van het radiojournaal heeft de BRT op zaterdag meerdere malen melding gemaakt van de rol van de radioamateurs in dienst van het Rode Kruis.
De BBC heeft eveneens van ON7TK en van ON5VG een interview gefilmd dat door de BBC1 TV werd uitgezonden.
Radioamateurs in de bres
Hier een lijst van radioamateurs van het noodnet die actief deelnamen aan deze noodactie:
ON7TK, Claude ON5TO, Olmer ON4AEY, Eddy
ON4ASF, Frans ON5VG, Gilbert ON1BNR, Roland
ON6EO, Wilfried ON1LV, Michel ON7XI, Jos
ON8BR, Jean-Paul ON7TF, Willem ON7TN, Willy
ON7RD, Danny ON6OU, Rudi ON1BQD, Rudy
ON4ASD, Albert ON6JN, Johan
De volgende radioamateurs verleenden eveneens hun hulp:
ON1BJW, Carine ON4ACH, Marc ON1BSG, Gerdi
ON4AAY, Jozef ON1PW, Pol
evenals de ONL's
1602, Noel 2565, Karl 4217, Nicole
453, Bob
Vele anderen boden eveneens hun diensten aan maar konden niet worden ingezet omdat het noodnet reeds voltallig was. Ze bleven echter allen QRV gedurende de gehele actie en ook zij hebben daardoor onze erkentenis verdiend.
Nog andere radioamateurs namen deel aan het reddingswerk maar dan niet als radioamateur. Met name ON5FU, werkzaam bij het loodswezen te Zeebrugge, en ON7UQ, radio-officier bij de Mobiele Colonne van het Rode Kruis te Antwerpen, die naar Zeebrugge was opgerukt.
Besluit
Eens te meer hebben radioamateurs bewezen dat, in geval van nood, hun medewerking met het Belgische Rode Kruis een onontbeerlijke schakel is voor de goede werking van de hulpdienst.