Tune hulp
Bij het spelen met de Bitx20 moet er ook zo af en toe getuned worden. Bij mijn FT857 doe ik dat door 'm op 10W te zetten (10% van het maximale vermogen) en in de mode CW de sleutel in te drukken. Maar bij de Bitx20 was het behelpen met in de microfoon fluiten. Daarnaast komt er dan ook nog eens het volle vermogen uit en dat is bij grote misaanpassingen niet fijn voor de eindtrap.
Op de laatste clubavond hadden we daar toevallig een discussie over: met wat meer spanning op de eindtrap is er ook een hoop meer vermogen uit te krijgen. 30 tot 40W hoort dan zeker tot de mogelijkheden. Maar… De specificatie van de IRF510-en laat zien dat de maximale spanning tussen de drain en de source 100V mag bedragen. Bij het afregelen van de eindtrappen hebben we op de scoop gezien dat we spanningen van 80-100Vtt halen in de eindtrap. Dat is – door de transformatorwerking van de laatste trafo – op de IRF's zo'n 25% lager, dus 30-37,5V per eindtor. Ruim binnen de marge dus. Maar bij volledige misaanpassing (antenne vergeten) verdubbelt de spanning door het gereflecteerde vermogen en komen we dus aan 75V. Heb je de eindtrap op een hogere spanning staan, dan wordt het maximum van 100V makkelijk overschreden en creëer je een lanceerplatform voor MOSfets. Beter wat speling houden dus.
Terug naar het tunen van de aangesloten antenne. Het in de microfoon fluiten is om meerdere redenen niet handig. Het is niet constant, je stuurt de eindtrap naar de maximale output, en intussen moet je ook nog aan knoppen draaien. Daarom knoopte ik een minuscuul leuk schakelingetje aan mijn microfooningang:
Het één-transistorschakelingetje is een eenvoudige faseverschuivingsoscillator. De collector van de transistor koppelt met de faseverschuivende componenten C5, R9, C3, R1, C4 en R2 het uitgangssignaal terug naar de ingang. Is de versterking minimaal 30 – en dat haalt de transistor wel – dan is aan de oscilleervoorwaarde voldaan en produceert het schakelingetje een fraaie sinus. Ik schakel met een dubbelpolige omschakelaar de zender in en schakel dan met de andere schakelaarsectie de ingang van de microfoonversterker om naar de uitgang van de oscillator. De oscillator, die ik gewoon onder spanning laat staan, produceert makkelijk een volt of 2 tot 3, dus is een uitgangsverzwakker van 100x opgenomen in de vorm van R7 en R8. C6 is opgenomen omdat de ingang van de Bitx gelijkspanningsgekoppeld is, zoals je je misschien nog wel herinnert. Met de instelpotmeter R6 voer ik nu zoveel signaal toe, dat de eindtrap ergens tussen de 3 en 5 Watt produceert. Meer dan genoeg om af te stemmen. Zeker als straks de ingebouwde SWR-meter af is.
Het voordeel is duidelijk: voor het tunen haal ik het schakelaartje om; de microfoon wordt uitgeschakeld, de zender ingeschakeld, en met een bescheiden uitgangsvermogen kan ik eenvoudig de antenne afstemmen. Schakelaartje weer terug, en QSO-en maar! Uiteraard hoeft deze schakeling zich niet te beperken tot de Bitx20. Je zou 'm ook tussen de mike en een andere SSB-set kunnen zetten om te tunen. Scheelt in mijn geval het reduceren in vermogen, omschakelen naar CW, sleutel neer, afstemmen, sleutel op, omschakelen naar SSB, vermogen weer op 100W en dan pas verbindingen maken. Nu is het: schakelaartje om, afstemmen en klaar!