Alfred Traegers Pedal Radio

pedals

pedals Alfred Traegers Pedal Radio

Tijdens mijn vakantie in Tasmanië heb ik een aantal dagen doorgebracht op Maria Island, een eiland voor de kust van Tasmanië. Op het eiland is – behalve een ranger station en een aantal convict cells – helemaal niets. Onderdeel van de oude gebouwen uit de convict tijden was een museumpje, en tot mijn verbazing stond daar een complete HF transceiver uit de jaren 30 opgesteld.

 

De transceiver was van het fabrikaat Traeger en bestreek voor zover ik aan de afstemschaal kon aflezen het gebied van 500kHz tot ver in de 20MHz. Het apparaat was ondergebracht onder een plexiglas kap, wat het fotograferen niet makkelijker maakte en flitsen zelfs onmogelijk. Maar ik heb het toch geprobeerd:

Pedal radio

Volgens het bijschrift werd de radio eind dertiger jaren op Maria Island geïnstalleerd. De gloeispanning kon betrokken worden van een 6 of 12 volts accu, meestal van een beschikbare auto. De anodespanning werd opgewekt door een stel fietspedalen die een generator aandreven.

pedals

De radio werd op deze manier al trappend bediend. Geheel in de niet-lullen-maar-poetsen stijl van de Aussies werd er een totaal verkeerde antenne aangeknoopt, waardoor de heer Cobb, die de zender in die tijd bediende, nogal moeite had om gehoord te worden en menigmaal brandwonden opliep omdat de set stijf stond van de hoogfrequent. Desalniettemin is de zender ruim 12 jaar in bedrijf geweest op het eiland.

Als je de foto goed bekeken hebt, zal je zien dat de zender zowel met telegrafie als phone gebruikt kon worden. Dat was al een moderne uitvoering, want de eerste radio's konden uitsluitend CW.

Bij mijn onderzoek naar de achtergronden van deze radio kwam ik er achter dat deze radio in die tijd een geweldige technologische stap voorwaarts geweest moet zijn. In de twintiger jaren kwam de radio in Australië pas goed van de grond: het assisteerde bij het vangen van boeven, het redde levens, onderwees de massa maar vooral: het bracht geïsoleerde mensen weer samen.

In die tijd was dominee John Flynn het hoofd van de Australische Inland Mission. Hij was een visionair, gedreven door wat hij zowel het vliegtuig als de radio voor verschil zag maken voor het leven in de outback, de verlaten gebieden van Australië. Al vroeg in de twintiger jaren was Flynn bezeten van wat hij "een mantel van veiligheid" noemde voor de geïsoleerden. Hij wilde beslist een dienst van vliegende doctoren opzetten voor het hele Australische achterland. Zijn naam is tot op de dag van vandaag verbonden met de Flying Doctor Service in de bush.

In 1927 bouwde Traeger een met de hand aangedreven generator. Flynn bediende de generator terwijl Alfred de morsesleutel bediende. De zender presteerde boven verwachting. Ze waren dolenthousiast en hadden al visioenen van een compleet netwerk met de stad Cloncurry als basisstation. Tot ze zich een fataal probleem realiseerden bij de opzet met een hand-aangedreven generator: een enkele operator kon niet én de generator bedienen én de morsesleutel, en in de meeste noodgevallen die in en om het huis plaatsvonden was de bediener een vrouw alleen.

Traeger, gedreven om een oplossing te vinden, werkte van zonsopgang tot zonsondergang in zijn werkplaats in  Adelaide om het probleem op te lossen. Maar op Flynn's verzoek bouwde hij eerst de zender en ontvanger in een compacte, makkelijk te bedienen "baby set". Daarna stortte hij zich weer op het hoogspannings voedingsprobleem. Zijn broer Jack herinnerde zich het moment in augustus 1928 toen Alfred, terwijl hij zat te lunchen in zijn werkplaats, plotseling opstond en zei: "Ik ga fietstrappers kopen."

Flynn zwakte het idee af. Hij had een op een fiets gemonteerde generator gezien bij de rondreizende Pathé plaatjesshow, en de geproduceerde spanning kwam niet eens in de buurt. Maar Alfred was een uitstekend mechanicus, en hij verhief de generator tot bijna kunst. Eind 1928 had hij het prototype van de pedaal generator af. Flynn kwam het resultaat bekijken en was diep onder de indruk. Hij zei Traeger zijn zondagse pak aan te trekken om "een belangrijke foto" te maken.

Eerste traeger

De pedal radio die Alfred die dag presenteerde betekende het einde van de isolatie in de outback. Afgelegen huizen, verre missie stations, aboriginal gemeenschappen — elke bewoner van de outback profiteerde ervan. Het netwerk groeide snel en bestreek het merendeel van het afgelegen centrum en noorden.

Morse code was altijd een probleem voor de gebruiker. Hoewel telefonie het ultieme doel was van Alfred Traeger, vond hij in 1931 een ingenieus systeem uit voor de morse analfabeet — een automatisch Morse keyboard. Het leek op een typemachine waarbij elke toets verbonden was met een stalen staaf waar uitsparingen in zaten die overeenkwamen met het Morse alfabet. Zie de plaatjes hieronder.

Typewriter

 

Binnenwerk

 

Morsearms

 

Het 2-weg netwerk werd het hart van het leven in de afgelegen outback. Samen met de Flying Doctor Service werd Flynn's concept van de "mantel van veiligheid" een dagelijkse realiteit. Het maakte de legendarische "School of the Air" mogelijk; nu een instituut voor "bush" kinderen uit het hele land. In die tijd fietsten de kinderen wel, maar niet naar school: zij trapten op Alfred Traegers Pedal Radio hun kennis bij elkaar, luisterend naar de radio die voor hen de kennis ontsloot waar ze anders niet bij zouden kunnen komen.