Na de aanhouding van de 10 spionnen in de Verenigde Staten lijkt de koude oorlog weer helemaal terug. Het blijkt dat berichten aan spionnen vaak wel gedoceerd zijn, maar niet verborgen…
In een eerder bericht schreef ik al dat Russische spionnen als ouderwets werden beschouwd, onder anderen doordat ze nog steeds kortegolf radio gebruikten. Maar er is op de kortegolf nog veel meer te horen, en niet alleen uit Rusland.
Iedereen kan berichten van 's-werelds grootste inlichtingendiensten aan hun veldmedewerkers ontvangen. Het enige wat je nodig hebt is een goedkope kortegolf ontvanger, type kijkshop o.i.d.
Stem maar eens af op 6855 of 8010 kHz.
Om het uur hoor je een vrouwenstem in monotoon Spaans reeksen cijfers oplezen. "Nueve, uno, nueve, tres, cinco-cinco, cuatro, cinco, tres, dos . . .," klonk een onschuldig lijkend bericht vorige maand uit een Grundig radio.
Het was het Cubaanse Intelligence Directorate of de Russische FSB die gecodeerde instructies uitzond vanuit Havana naar spionnen in de Verenigde Staten.
Stem eens af op 11545 kHz, en mogelijk hoor je daar een paar tonen van een obscuur Engels volksliedje, "Lincolnshire Poacher," gevolgd door een stem die reeksen cijfers herhaalt. Dat schijnt de British Secret Intelligence Service MI6 te zijn, die uitzendt vanaf Cyprus.
Op 6840 kHz kan je een stem horen die reeksen letters opleest. Dat is een station met de bijnaam "E10," waarvan men denkt dat het Israels veiligheidsdienst de Mossad is.
Chris Smolinski beheert de website SpyNumbers.com en de "Spooks" e-mail lijst, waar "number stations" luisteraars elke maand honderden kortegolf berichten loggen. "Het is net een puzzel. Het zijn mysterieuze stations," verklaart Smolinski, die de spinonage uitzendingen al 30 jaar volgt.
Terwijl hobbyisten gokken naar de inhoud van de versleutelde berichten of naar welke veiligheidsdienst ze uitzendt, is dat meestal geen geheim voor medewerkers van andere inlichtingendiensten, die bevestigen dat het doel van de berichten spionage is.
De signalen zijn te sterk om door amateurs gemaakt te kunnen worden en zitten meestal buiten onze banden. Het Amerikaanse ministerie van binnenlandse zaken heeft eens een klacht ingediend bij de Israelische ambassade in Washington omdat "E10" een Amerikaanse omroep stoorde, zo weet een bron te melden.
"Ik kan me niet voorstellen wie anders tijd gaat zitten verspillen met voor een microfoon oplezen van cijfers, anders dan een spion", zei James Bamford, die over inlichtingenwerk heeft geschreven. Bamford noemt de nummeroplezende stations "simpel maar effectief" spionagewerk.
"Het is uitermate effectief," beaamt ook een inlichtingendienst-bobo. "Bij eenmalig gebruik van een sleutel kan de code niet gebroken worden, en je kunt zoveel als je wil dummy uitzendingen doen om je vijand in verwarring te brengen."
Er is weinig risico aan verbonden omdat de sleutel alleen bekend is bij afzender en ontvanger en deze wordt slechts éénmaal gebruikt en daarna vernietigd, zei gepensioneerd CIA medewerker Tony Mendez.
Mendez zei dat hij de code vaak op microfilm of zelfs sigarettenvloe printte. Als je eenmaal in het land van bestemming bent aangekomen, kan een CIA veldmedewerker met eenvoudige middelen een kortegolf ontvanger maken. "De stemmen zijn geen echte mensen," voegt hij daar nog aan toe. "Ze worden door een computer opgewekt."
Desgevraagd weigerde een CIA woordvoerster elk commentaar…
Eenmalige sleutels en gecodeerde radioberichten begonnen al in de eerste wereldoorlog, zei Thomas Boghardt, een geschiedkundige van het International Spy Museum. Sindsdien is er maar weinig veranderd, als je af mag gaan op de recente spionagegevallen waarbij kortegolf radio's gebruikt werden, waaronder een Canadese man die vorige maand werd aangehouden en ervan beschuldigd wordt een Russische spion te zijn.