Reparatie antennes Mercuur

Mercuur

MercuurVandaag, zondag 21 november, is een delegatie van de Radio Amateurs Zoetermeer afgereisd naar Scheveningen om te werken aan het optimaliseren van de antennes van de mijnenveger Hr ms Mercuur .

 

 

De Radio Amateurs Zoetermeer hebben de Mercuur geadopteerd en na een eerdere site survey was al maanden eerder dit bezoek in de drukke agenda's gezet. En vandaag was het dan zover. Wat het weer betreft hadden we het niet beter kunnen treffen. En dat is wel fijn als een groot deel van het werk buiten uitgevoerd moet worden…

De crew, bestaande uit Robert PA2RDK, Hugo PA2HW, Paul PA3DFR, Gert PE0MGB en Frank PA3CNO was om ca. 12:30 present op de Scheveningse kade, uitgerust met meetapparatuur en gereedschap om commandant Rinus te helpen met zijn antennepark.

De ruimte op het schip is beperkt. De meeste antennes zijn eindgevoed, op één dipool na. En omdat de mast natuurlijk het hoogste punt is, is dat het meest geschikte punt om de antennes vanaf te spannen. Waarvan akte:

Mast

Aan bakboord en stuurboord staan twee verticals met aan de voet automatische antenne afstem units, mits aangestuurd door de originele zenders. Beiden waren op dat moment niet automatisch af te stemmen, en de ATU's waren overbrugd. Verder waren er een aantal eindgevoede draden en een dipool die voor 40m bedoeld was, en met een handbediende tuner op de banden van 80-15m gebruikt wordt.

Eerst maar eens de antenne analyser ertussen gehangen. Eén van de draden met verlengspoel die door commandant Rinus uitsluitend voor ontvangst gebruikt werd, bleek in resonantie op 3,3MHz! Zonde natuurlijk om die dan voor ontvangst te gebruiken: die moest met wat aanpassingen natuurlijk heel geschikt voor 80m te maken zijn. De gebruikte antenneverlengspoel was oorspronkelijk van Radio Kootwijk en had een aantal kortgesloten windingen gehad, waarmee hij vermoedelijk in zijn vorige functie de antenne in afstemming had gebracht. Maar alle kortsluitingen waren verwijderd en de zelfinductie was nu dus te groot. Om de proef op de som te nemen takelden we de spoel uit de mast en sloten een winding kort. Inderdaad rees nu de resonantiefrequentie, maar niet genoeg. Commandant Rinus had echter nog twee spoelen, waarvan één identiek aan degene die nu in de mast hing, maar mét een aantal kortsluitingen er nog in. Deze spoel werd in de antenne gehangen en nu was de zaak 1:1,5 bij 3.88MHz. Te hoog nu. Na het verwijderen van één van de kortsluitingen was de antenne gedipt op 3.75MHz – ongeveer de favoriete frequentie van Commandant Rinus, dus niets meer aan doen. Deze antenne is nu perfect voor 80m.

80m antenne

De impedantiemeting aan de dipool deed de wenkbrouwen fronsen. Gezien de scherpe pieken en dalen die we meetten deed het eerder denken aan een kortgesloten of open kabel dan aan een antenne… Ook de dipool werd uit de mast getakeld en toen werd het een en ander snel duidelijk… De antenne bestaat uit staaldraad, maar dat was bij de balun door twee stijf verroeste montage-ogen heen gestoken. Die waren ooit blank geweest, maar onder invloed van de zoute zeewind compleet verroest. Met vermoedelijk een behoorlijk hoge overgangsweerstand. De kabel bleek goed: de scherpe pieken en dalen draaiden om als de kabel kortgesloten werd, dus daar zat het probleem niet. Robert PA2RDK en Paul PA3DFR bedachten een nieuw montagesysteem voor de dipool en na de montage van de draden werd de zaak weer in de mast gehesen.

Balun

Metingen toonden aan dat de zaak nu minimale SWR had tussen 7 en 8 MHz, met een minimum op deze frequenties. Ook op 22MHz had de antenne – zoals te verwachten – een SWR-minimum. Nu geen scherpe pieken en dalen meer zodat nu de dipool in combinatie met de antennetuner goed bruikbaar is. Dus tijd voor een praktijktest:

Praktijktest

Op 3.575 waren Hielke PA3EQX en Tjerk PA1SBV in QSO, en toen zij klaar waren, riep ik even aan. Hielke kwam voor me terug, en de signalen uit Alphen a/d Rijn waren niet overdreven sterk. Tjerk PA1SBV was knetterhard even daarvoor, en als ik goed geïnformeerd ben, woont Tjerk in de buurt van Groesbeek. Alphen zit net buiten de grondgolf schat ik zo, en via de atmosfeer is praktisch loodrecht omhoog. Maar de antenne deed het zonder tuner uitstekend; staandegolf verhouding 1:3 volgens de meter. Maar omdat de oude TS515 een even ouderwets Pi-filter aan de uitgang heeft dat voor de aanpassing zorgt, zegt de staandegolf verhouding op de meter niets. Alleen dat het antennesysteem geen 50 Ohm is.

Uiteindelijk hebben we twee goed werkende antennes over kunnen dragen aan Commandant Rinus, die daar zeer blij mee was. De volgende opgave is het restaureren van de twee antennetuners van de verticals. De manuals hebben we alvast meegekregen ter bestudering, zodat we bij het volgende bezoek ook deze twee antennes weer functioneel kunnen maken!