Leuk, die radio-hobby. Ontvangers, filters, allemaal moeilijke dingen waar je uren mee bezig kunt zijn, maar die de rest van de familie niets zegt. Daarom hier een paar leuke lol-schakelingen waarmee je de QRP's een groot plezier doet. Voor de regenachtige zondagmiddag en eeuwigdurende roem bij de (klein)kinderen.
De gebruikte componenten zijn zo standaard dat bijna elke amateur die een soldeerbout heeft staan, ze wel in zijn junkbox heeft. Een 555 timer-IC, een 4017 of gewoon een hand NPN-torren is genoeg om onderstaande schakelingetjes te kunnen bouwen. Oh ja, wat LEDs natuurlijk. Maar wie heeft er nou niet een zak van die dingen op de laatste radiobeurs meegenomen…
Schemaatje nummer 1. Een LED-sequencer. Relatief simpel:
Hoe snel het looplicht moet lopen is een beetje afhankelijk van je eigen smaak. Voor niet te snel, gebruik 10uF. Met de 10K pot Kan je de snelheid regelen van stilstand tot wat maar mogelijk is met de gekozen waarde van C1. De LEDs hoeven niet van die ultra-heldere te zijn; gewone LEDs doen het prima. De 4017 decade counter is een veelzijdig IC en kan aangestuurd worden met een 555 timer chip zoals hier, maar een multivibrator met torren kan natuurlijk ook, als je geen 555 hebt liggen.
Misschien helemaal onbekend bij de huidige jeugd, maar wij kennen 'm vast nog wel: Knight Rider, met de KIT2000 en zijn heen-en-weer gaande rode LEDs achter de gril. Menig veertiger van vandaag heeft nog wel eens een bon gekregen vanwege "misleidende verlichting": de Knight Rider LEDs achter de grill… Hier is-ie dan, uitgevoerd met 6 LEDs:
Ook hier wordt weer gebruik gemaakt van een 4017 IC. De oscillator is niet getekend, maar kan weer een 555 zijn zoals in Fig.1 of een met concrete componenten opgebouwde multivibrator. De grap is natuurlijk de heen- en weergaande spot. Altijd goed voor succes bij kinderen. Mits gebouwd met 3mm LEDs misschien nog wel te integreren in een niet al te klein speelgoedautootje.
Dan nog een leuk sequencer schakelingetje voor degenen die geen 4017 hebben liggen. Hier zijn alleen maar NPN transistoren nodig. Dat ziet eruit als volgt:
Zodra je deze schakeling met de 9V batterij verbindt, komen alle transistoren in geleiding en daarom zijn alle LEDs aan. Door het sluiten van drukknop in de basis van Q1 wordt de sequencer gestart. Dat begint met Q1 die de LED in zijn collector voor ongeveer 1 seconde uitschakelt. Als Q1 weer aan gaat (in de verzadiging gaat), schakelt Q2 uit. En als Q2 weer aan gaat, gaat Q3 uit, enzovoort. De schakeling is een gesloten lus en je kunt net zoveel trappen toevoegen als je LEDs en transistoren hebt.
Je kunt experimenteren met verschillende basisweerstanden en koppelcondensatoren waardoor de snelheid van de LED-keten verandert, of waarmee een gevoel van willekeurigheid gesuggereerd kan worden door de RC-tijd van de verschillende trappen anders te maken. Echt een leuk experimenteercircuit!