In de eerste dagen van het radio-amateurisme had je wat de Amerikanen een "Elmer" noemen: iemand die je wegwijs maakt in de ins en outs van amateurradio voordat je op de banden losgelaten werd. In deze tijd van zelfstudie en individualisme wordt een aanwijzing door een mede-amateur vaak als kritiek opgevat in plaats van als leermoment, waarop zelfs nogal eens aggressief gereageerd wordt. Desondanks hoop ik dat in deze aanwijzing een leermoment in plaats van kritiek gezien wordt.
Bij de opkomst van packet-radio kwam al gauw het eerste DX-cluster. De letters DX staan hierbij voor "verre afstand". Je kunt immers niet continu op alle banden tegelijk luisteren, en het DX-cluster bood je de mogelijkheid om een station te werken dat door een ander al gehoord was.
Toen packet radio langzaamaan vervangen werd door de opkomst van internet, kwamen al gauw programma's beschikbaar voor de computer waarop je de meldingen van die zeldzame stations kon volgen – en niet zelden was je dan in de gelegenheid om zelf ook een verbinding met dat bijzonder station te maken.
Zo'n programma is bijvoorbeeld DXlink . Eigenlijk is het een terminal programma waar een mooi grafisch schilletje omheen zit. Met commando's als sh/dx kan je de laatste gemelde DX opvragen, en wil je weten of/wanneer een bepaald station in de lucht is geweest – laten we zeggen HG2011EU – dan is het commando sh/dx HG2011. Alle stations die met HG2011 beginnen, worden dan getoond.
Daarnaast kan je een "announce" sturen: een bericht naar alle meekijkende stations in de wereld. Dat wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het aankondigen van het in de lucht komen van een expeditie. Het is niet bedoeld om je tegenstation te bedanken voor de fijne verbinding, of om elkaar voor rotte vis uit te maken. Per slot van rekening wordt een announce over de hele wereld gelezen en zou voor de meeste lezers interessant moeten zijn. Met de "talk" functie kan je een specifiek station een bericht sturen, hoewel een DX-cluster geen chatbox is.
Wat een DX-cluster ook niet is, is het Logbook of the World (LotW). Zoals gezegd, staan de letters DX voor "verre afstand". Roept een Italiaan DX, dan is hij niet op zoek naar antwoord uit Europa. Dat geldt voor elk Europees station: CQ DX is bedoeld voor een ander continent, niet voor Europa. Gisteravond zat ik het DX cluster te volgen, en daar kwam ik een aantal meldingen tegen die mij tot deze uitleg inspireerde. Een voorbeeld van hoe het niet moet:
Hier zien we twee Nederlandse stations die op 40m een verbinding hebben gemaakt. De toegevoegde waarde van deze clustermelding is precies nul. Een Nederlands station is over het algemeen geen DX. Wel als deze gemeld was door een Amerikaans station naar aanleiding van een verbinding op 10m. Maar PA is voor Amerika op 20m al niet eens echt DX. Dit soort meldingen strelen wellicht het ego van de plaatser, maar zijn verder slechts vervuiling van het cluster en worden dan ook niet op prijs gesteld. Nog bonter maakte deze amateur het:
Om te beginnen: Wie, behalve een paar Nederlanders met niets beters te doen, zijn überhaupt geïnteresseerd in het Nederlands Amateurnet. En om dan op een DX-cluster te melden dat het net te volgen is op de Teamspeak server WhiskyOscar – daar maak je echt geen vrienden mee. Merk overigens op dat de amateurs boven en onder deze meldingen van Nederlanders wél iets zinnigs te melden hadden qua afstand en/of gewerkt station.
Nog een zonde die nogal eens begaan wordt op het DX cluster is zelfspotting. Amateur PA0XXX die meldt dat PA0XXX op QRG 14.000 te werken is. Dit in een poging om verkeer te genereren. Verboden in contesten, maar ook niet gewenst bij normaal gebruik – tenzij je de DX-peditie uit de top 10 most wanted DX ben en de wereld wil laten weten dat je QRV ben. Overigens wordt zo'n zeldzame DX na het eerste QSO echt wel door het tegenstation op het cluster gezet, dus ook dat zal je niet vaak zien. Maar neem van mij aan dat het niemand intereseert dat PA0XXX in de lucht is.
Willen we als Nederlandse amateurs serieus genomen worden, dan is het zaak dat we ons aan de gebruikerscode voor het DX-cluster houden. Dat is niet zo heel ingewikkeld: de enige vraag die je jezelf hoeft te stellen is: Heeft mijn spot toegevoegde waarde voor de rest van de wereld? Dat betekent dat niet alleen echte DX op het cluster geplaatst wordt, maar vaak ook special event calls. Voor de rest: een DX-cluster is geen logboek, maar een methode om je collega-amateurs op de hoogte te brengen van dat bijzondere station dat jij net gewerkt hebt. En dat is niet PA0XXX die twee dorpen verderop woont.