Als het aan Stedin ligt, zitten klanten bij een storing aan het elektriciteitsnet hooguit een minuut zonder stroom. Hiertoe werkt de netbeheerder aan een ondergronds zelfherstellend elektriciteitsnet, waarvan een versie op kleine schaal op 25 juni werd geopend: circa zesduizend huishoudens aan de zuidzijde van Rotterdam Centrum werden die dag aangesloten op een middenspanningsnet dat volledig automatisch controleert of er een stroomstoring plaatsvindt en, indien nodig, de stroom omleidt.
Op het middenspanningsnet zitten de bekende transformatorhuisjes aangesloten die vervolgens de stroomtoevoer naar de wijken regelen. Het is op dit net waar het vaakst een stroomstoring optreedt, bijvoorbeeld door graafwerkzaamheden waarbij een elektriciteitskabel wordt geraakt. ‘Natuurlijk vinden we het voorkomen van een storing het belangrijkst, maar als er dan toch een storing optreedt, dan willen we de downtime van het net zo kort mogelijk houden’, verklaart Marko Kruithof, manager netcoördinatie bij Stedin.
Het zelfherstellende elektriciteitsnet heeft op een aantal plaatsen sensoren die meten of er nog elektriciteit door de kabels loopt. Deze informatie geven zij door aan elkaar en aan een centrale computer. Treedt ergens een storing op, dan kan de software vlug zien waar deze zich precies bevindt. Vervolgens stuurt de software een signaal naar op afstand bestuurbare schakelaars. Hierdoor wordt volledig automatisch de stroom omgeleid, zodat nog maar een klein deel van de klanten zonder stroom zit. Dit alles gebeurt binnen één minuut.
Kruithof: ‘Vroeger trad er een storing op en moesten we wachten tot klanten ons belden om hiervan melding te maken. Vervolgens gingen onze monteurs op pad om eerst vast te stellen waar de storing zich precies bevond. Vervolgens leidden deze monteurs handmatig de stroom om en pas daarna konden zij aan de slag om de storing zelf te verhelpen. Met het zelfherstellende net weten de monteurs meteen vrij nauwkeurig waar de storing zich bevindt en kunnen zij meteen met de reparatie aan de slag.’
Het automatische systeem ligt bovenop het gewone systeem. Dit houdt in dat het nieuwe systeem volledig is los te koppelen, wat de monteurs tijdens de reparatie ook doen. Nadat het euvel is hersteld, schakelen ze het systeem weer in, zodat dit de stroom weer langs zijn oorspronkelijke traject kan sturen. ‘In plaats van drieduizend klanten die tijdens de werkzaamheden zonder stroom zitten, zijn het er nu nog slechts een paar honderd’, aldus Kruithof. ‘Tachtig procent van de klanten in het getroffen gebied heeft binnen één minuut weer stroom.’ De toepassing is nieuw, maar voor het systeem zijn geen nieuwe technologieën ontwikkeld, maar slechts gecombineerd.
Door het omleiden van de stroom, gaat er tijdelijk een stuk meer elektriciteit door het deel van de kabels dat voor de omleiding moet zorgen. Dit is echter geen probleem. Onder normale omstandigheden is het net nooit voor meer dan 50 procent belast. ‘En dat is uitgaande van een winterdag waarop iedereen flink wat stroom verbruikt’, vertelt Kruithof. Tijdens een omleiding zitten de kabels dus maximaal op 100 procent van hun capaciteit, waarbij er ook nog eens een veiligheidsmarge is ingebouwd.
Eigenlijk had Stedin begin dit jaar het zelfherstellende ondergrondse net al willen starten, maar de proef in het Lloydkwartier in Rotterdam, die een jaar geleden begon, duurde langer dan verwacht. ‘Geen ernstige problemen’, verzekert Kruithof, ‘maar een hoop kleinere zaken waardoor het allemaal wat langer duurde.’ Bij de proef in het Lloydkwartier ging het overigens om een halfautomatisch zelfherstellend net: hoewel het systeem automatisch een stroomstoring detecteerde, moest de elektriciteit nog handmatig worden omgeschakeld.
De intelligente kasten die de metingen verrichten, zijn afkomstig van het Franse Schneider Electric, dat het product speciaal op maat maakte voor Stedin. Kruithof: ‘Dergelijke zaken liggen bij een leverancier niet op de plank; die moet je speciaal bestellen.’ Kruithof benadrukt overigens dat hoewel de samenwerking uitstekend is verlopen, dit niet betekent dat bij de verdere uitrol van dit project in de toekomst, Schneider automatisch leverancier wordt: ‘Dan gaan we gewoon weer in gesprek met verschillende partijen om te kijken wie voor ons de beste oplossing biedt.’ Stedin wil over ongeveer vijftien jaar zijn volledige middenspanningsnet zelfherstellend hebben gemaakt.