CW-ers beschikken bijna zonder uitzondering over een keyer: een elektronisch apparaatje waarmee met behulp van een paddle automatisch punten en strepen gegenereerd kunnen worden. Wil je sneller seinen dan ca. 20 woorden per minuut, dan is zo'n apparaatje bijna een noodzaak. Maar oude (buizen)apparatuur en elektronische keyers gaan niet altijd samen…
Het probleem bij oude apparatuur is dat de spanningen op de key-aansluiting vaak veel te hoog zijn voor de schakeltransistor van de elektronische keyer. Spanningen van 100V of meer zijn geen uitzondering. En dan hebben we het niet over de pieken die bij het schakelen op kunnen treden. Een schakeltransistor met een Vce van 60V legt dan geheid het loodje. En dan hebben we het nog niet eens over de stroom: als direct in de kathode van de zendbuis gesleuteld wordt, kan daar zoveel stroom gaan lopen dat de schakeltransistor van je keyer het alsnog niet overleeft.
Toevallig liep ik tegen een leuk schakelingetje aan dat dit probleem oplost. Zie onderstaande krabbel:
Deze keyer werkt geheel mechanisch. De 1N914 diode mag vervangen worden door een 1N4148; die is wat moderner en beter te krijgen. Het relais moet een spoelweerstand hebben van tussen de 1k en 10k (b.v. Conrad 503841) en over twee wisselcontacten beschikken. In het prototype werd een relais ex-militair equipment gebruikt dat op 18V werkte. Hoe hoger de werkspanning, hoe hoger vaak ook de spoelweerstand. De schakeling maakt gebruik van het feit dat een relais een veel hogere spanning nodig heeft om aan te trekken dan om aangetrokken te blijven. Dat maakt dat het relais feitelijk als oscillator gebruikt kan worden door gebruik te maken van de hysteresis die op die manier ontstaat.
De streep/punt verhouding van 1:3 wordt door de condensatoren bepaald. In het schema staat 30μF: standaard in de E12 reeks is 33μF. Sowieso hebben elektrolytische condensatoren vaak een enorme afwijking en moet je wellicht enigszins spelen met de waarde en de instellingen van de dot/dash instelpotmeters om de verhouding netjes 1:3 te krijgen. Het vrije contact van het relais kan dan gebruikt worden om je oude (maar ook nieuwe..) apparatuur aan te sturen zonder risico dat je elektronische keyer het opgeeft.
Het enige nadeel van deze elektro-mechanische keyer is dat bij het "knijpen" in de paddle (het indrukken van dash en dot tegelijkertijd) de keyer een reeks strepen genereert, en niet om en om een streep en een punt, zoals bij de elektronische keyers meestal wel het geval is.