T-Mobile test met Massive MIMO in de 2,6 GHz band. De MNO heeft op het Leidseplein in Amsterdam een 64×64 MMIMO antenne van leverancier Huawei geplaatst.
Daarmee gaat vanuit één antenne mobiel internet naar zestien smartphones of meer tegelijk. Met 20 MHz aan TDD spectrum wordt een data-overdracht van 600 Mbps gehaald, meldt een woordvoerder van T-Mobile. De testfase gaat nog enkele maanden duren.
De Massive MIMO-antenne is opgebouwd uit een raster van 64 kleine antennes voor zenden en 64 voor ontvangen. Deze antennes worden actief aangestuurd en daarmee kunnen gelijktijdige streams worden gericht op verschillende gebruikers. Voor 3D beamforming moeten de gebruikers zelfs een beetje verspreid staan, vertelt Technology Strategist Richard Marijs van T-Mobile in een telefonisch interview.
Testen op het Leidseplein
De installatie staat op het Marriott Hotel aan het Leidseplein in Amsterdam. De woordvoerder legt uit dat het gebied is uitgekozen omdat het er altijd druk is met voorbijgangers. Af en toe is het er zelfs extreem druk. Dat maakt het tot een goede plek om te testen hoe de apparatuur zich gedraagt als onderdeel van het bestaande live netwerk.
De capaciteit moet automatisch worden verdeeld en toegewezen aan gelijktijdige gebruikers, met een foutloze handover tussen deze 2,6 GHz radio en 4G in de bestaande frequenties: 900, 1800 en 2100 MHz.
Tijdens de test wordt de capaciteit van het bestaande netwerk zelfs gereduceerd om de 2,6 GHz installatie wat meer uit te dagen. T-Mobile test nu in hartje Amsterdam, maar overweegt om de test te verplaatsen naar een andere omgeving, of naar een groot festival.
>600 Mbps met ongepaard 2,6 GHz spectrum
T-Mobile gebruikt 20 MHz aan ongepaarde frequenties in de 2,6 GHz band, die het in de veiling van 2012 heeft gekocht. Met één antenne is een doorvoer gemeten van meer dan 600 Mbps, nog zonder dat er QAM256 modulatie wordt gebruikt. 800 Mbps moet haalbaar zijn, denkt Marijs.
In een eerste test kregen zestien medewerkers elk meer dan 35 Mbps – alleen over 2,6 GHz. “Normaal bestrijken we eenzelfde gebied met minstens drie tot vier 4,5G frequentiebanden en bijhorende antennes.”
Deze capaciteit wordt dan ook niet ingezet om hogere pieksnelheden te bieden voor één gebruiker, maar om meer gebruikers een hoge gemiddelde snelheid aan te bieden. Voor normaal gebruik, zoals browsen of videostreaming is de hoogste snelheid niet nodig.
De test was met Huawei P9, maar veel recente smartphones, ook iPhones en Samsungs, zijn geschikt voor TDD 2600. Over enkele jaren komen er ook smartphones en tablets op de markt waarin ook samengestelde antennes zitten. Een toestel kan dan bijvoorbeeld 2×2 of zelfs 8×8 MIMO ontvangen, voor een zeer hoge peak rate.
Nieuwe antennes voor de komende jaren
T-Mobile geeft nog geen planning voor de inzet van de 64×64 M-MIMO installaties. Men benadrukt dat het huidige macronetwerk op dit moment voldoende capaciteit heeft, maar dat het ook moet worden klaargestoomd voor de groei over een paar jaar. T-Mobile zegt later in het jaar nog andere apparatuur te gaan testen.
De komende jaren wil T-Mobile het macronetwerk laten meegroeien met de ontwikkeling van de vraag. Dat netwerk en ook de fiber backhaul (nu op 2 Gbps) is daarop toegerust.
Verdichting met small cells wordt overgeslagen. T-Mobile heeft bijna geen small cells en denkt die ook niet nodig te hebben. Ze zijn kostbaar en minder effectief, stelt hij vast. “Een small cell op een bushokje kan niet zo veel parallelle streams aanbieden.”
M-MIMO komt ook in 5G
Massive MIMO en Multi-user MIMO zijn gestandaardiseerd als onderdeel van LTE-Advanced Pro, de doorontwikkelde versie van 4G. Ze zullen ook worden gebruikt bij 5G.
Zodra 5G beschikbaar is, wordt dat weer in heel andere scenario’s ontwikkeld, met 3,5 GHz als laag voor dekking en 28 GHz als laag voor capaciteit. Bij 28 GHz gaat het om antennes ter grootte van een A4-tje die bundels zo dun als een potlood projecteren op de terminals. Die antennes worden niet in een klassiek macronetwerk opgenomen, maar veel dichterbij, misschien enkele meters boven de straat.
Een deel de technologie is eerder beschikbaar. Deutsche Telekom berichtte eerder deze maand over een test in Berlijn, met Massive MIMO in 3,5 GHz. De Duitse overheid gaat de 3,5 GHz gereed maken voor 5G. Anders dan in de lagere banden, zijn daar aaneengesloten vergunningen beschikbaar van 100 MHz. Met 20 MHz is al 750 Mbps gehaald, op basis van 4G. Met 5G New Radio worden dat vele Gbps.
De operators kunnen naar verwachting pas na 2020 beginnen aan de introductie van nieuwe netwerken. EZ wil in de tweede helft van 2019 een nieuwe veiling houden, maar 3,5 GHz zit daar niet in, tot frustratie van de Nederlandse MNO's.