Bangmager du jour in de Televaag van vandaag: Kinderen die in de buurt van bovengrondse elektriciteitslijnen wonen hebben mogelijk een één tot twee maal hogere kans om leukemie te krijgen dan andere kinderen. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van de Gezondheidsraad.
In Nederland krijgen ongeveer 135 kinderen per jaar leukemie, ofwel bloedkanker. „Blootstelling aan magnetische velden die de lijnen opwekken zou hiervoor verantwoordelijk kunnen zijn, al vallen andere (onbekende) factoren of toeval niet uit te sluiten. De kans op het krijgen van kinderleukemie lijkt naar schatting met een factor 1,2 verhoogd te zijn bij kinderen die binnen ongeveer 50 meter van een bovengrondse elektriciteitslijn wonen”, stelt de raad.
Volgens het rapport zijn ondergrondse elektriciteitskabels en transformatorhuisjes, waar ook elektromagnetische velden vandaan komen, mogelijk ook schadelijk voor de gezondheid. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zou daarom moeten overwegen om het voorzorgsbeleid, dat al geldt voor hoogspanningslijnen, uit te breiden naar stroomkabels onder de grond. „Omdat magnetische velden niet tegengehouden worden door bodem of bouwmaterialen.”
Volgens het Kennisplatform Elektromagnetische Velden zijn maatregelen om mensen te beschermen tegen mogelijk schadelijke stralingen uit transformatorhuisjes en ondergrondse kabels ingewikkeld en duur. Het moet daarom goed overwogen worden of dit zinvol is.
Volgens het platform zijn er meer dan 100.000 transformatorhuisjes, die vaak midden in woonwijken staan.
Uit eerder onderzoek bleek al dat het risico op leukemie groter is bij kinderen die dichtbij hoogspanningskabels wonen, waar de magneetgolven sterker zijn.
Volgens de Gezondheidsraad is er mogelijk ook een verband tussen magnetische velden en kinderen die een hersentumor krijgen, hoewel de aanwijzingen hiervoor minder sterk zijn.
Het ministerie van Infrastructuur bestudeert het rapport en zegt „snel” met een reactie te komen.
Tot zover het artikel. Maar doe nu eens een close-read en kijk wat er echt staat:
- Blootstelling aan magnetische velden die de lijnen opwekken zou hiervoor verantwoordelijk kunnen zijn, al vallen andere (onbekende) factoren of toeval niet uit te sluiten
- De kans op het krijgen van kinderleukemie lijkt naar schatting met een factor 1,2 verhoogd te zijn
- Volgens het rapport zijn ondergrondse elektriciteitskabels en transformatorhuisjes mogelijk ook schadelijk voor de gezondheid.
Waar zijn de cijfers? Waar is de onderbouwing? Ik lees alleen maar aannames en onzekerheden. Ja, het is bekend dat het risico op kanker groter is als je langdurig in de onmiddellijke nabijheid van hoogspanningsleidingen woont. Nou is het zo, dat hoe dichter twee geleiders die een tegengestelde stroom voeren bij elkaar liggen, hoe kleiner het resulterend magnetisch veld. Daar is de kippenladder ook op gebaseerd: zolang de afstand tot de geleiders kleiner is dan een tiende golflengte, is het resulterend veld verwaarloosbaar. De golflengte van 50Hz is 6000km, dus in principe voldoen hoogspanningsleidingen daar wel aan. Maar dat is op enige afstand. In de onmiddellijke nabijheid geldt dat niet, omdat het verschil in afstand tot de verschillende kabels niet meer verwaarloosbaar is op dat moment. Je ziet daar wel verbetering in: de nieuwe hoogspanningsmasten hebben de kabels aan de binnenzijde van de palen, zodat de onderlinge afstand kleiner is en het resulterend magnetisch veld dus ook.
En dan: volgens deze tabel zijn er in Nederland 1.989.559 kinderen t/m 10 jaar. Het onderzoekricht zich op 135 kinderen die leukemie krijgen. Dat is 0,00678%. Hebben de onderzoekers wel eens van statistische onzekerheid gehoord? Hoe kan je zo'n conclusie in vredesnaam verbinden aan een populatie van 135 op 1.989.559? Maar dat ze bij een krant niet kunnen rekenen, blijkt wel uit de wél genoemde cijfers: in de kop van het artikel staat "…een één tot twee maal hogere kans" en in de body van het artikel staat "…met een factor 1,2 verhoogd". Een 1 maal grotere kans is helemaal niets, een twee maal grotere kans dus 100% meer. Maar een factor 1,2 is 20% (een factor 5 verschil). En dat allemaal gebaseerd op een minimale populatie van 135…
De echte bangmaker zit 'm er in dat nu ook transformatorstations en ondergrondse kabels verdacht gemaakt worden, en dat is echt onzin. Om te beginnen komt er bij een transformatorstation geen 380kV aan, maar hooguit 10kV (op een enkele uitzondering na) via het z.g. middenspanningsnet , en het resulterend magnetisch veld is alleen daardoor al veel minder dan bij 380kV. De aders in ondergrondse kabels liggen ongeveer tegen elkaar aan, en het resulterend veld daarvan is nihil. Ook transformatorstations worden onterecht verdacht gemaakt. Als je iets niet wil in een transformator, is het lek, want het kost energie. Het is heus niet zo dat ik mijn stalen armband voel trillen als ik langs een transformatorstation loop. Het resulterend magnetisch veld van een transformator uit een transformatorstation is verwaarloosbaar. Het artikel geeft geen enkele gemeten veldsterkte van zowel hoogspanningsmast, grondkabel als transformatorstation. Neem daarbij de aannames en onzekerheden die het artikel ten toon spreidt, en ik mag wel concluderen dat hier spraken is van een ronduit tendentieus misleidend artikel, met als doel het publiek bang te maken.