ST0R – Zuid-Soedan – is momenteel in de lucht. Een nieuw DXCC-land, dus interessant voor de DX-jagers om te werken. En dat is te merken. Ik heb een paar keer geluisterd om te kijken of ik dat land ergens kan werken, afhankelijk van het tijdstip van de dag en de condities, maar wat me voornamelijk opgevallen is, is het gebrek aan hamspirit en de korte lontjes. Of is het gewoon gebrek aan operating practice?
De chaos is gigantisch. Ik heb het een paar keer aangehoord, en het scenario speelt zich ongeveer steeds volgens hetzelfde patroon af:
- DX-station zit op 14.024 (ik gebruik even een CW frequentie als voorbeeld, maar in phone is het net zo erg)
- Amateurs zonder geduld beginnen na korte tijd "?" te seinen (wat in CW zoveel betekent als "wie zit hier eigenlijk?")
- En: Amateurs die niet luisteren beginnen hun call te geven op de frequentie van het DX-station.
- En: Amateurs die op de frequentie komen, tunen – al dan niet opzettelijk – hun station precies op de DX frequentie.
- Waarna geïrriteerde andere amateurs (ook wel "bandpolitie" genoemd) "UP" beginnen te seinen.
- Waardoor het DX-station niet meer te nemen is en de rest van de korte lontjes onploft door reeksen dots te gaan seinen, of onophoudelijk QSY of QRX, wat het DX-station helemáál onneembaar maakt.
- En dan draai ik de knop maar om.
Tenslotte is het een hobby. Als ik net zo oud wordt als OM Michel PA0CC (en die is 94 en nog steeds actief) heb ik nog 40 jaar om Zuid-Soedan te werken. Lukt dat niet, dan hangt nog steeds mijn AOW er niet vanaf, dus so what.
In het begin ging ik uit van boze opzet. Zijn zij nou zo dom of ben ik nou zo slim? (Vrij naar Louis van Gaal). Het eerste kon wel eens het geval zijn. Daar waar je vroeger bij een vereniging naar verbindingen leerde luisteren, kan je nu je machtiging halen via internet en/of zelfstudie zonder ooit een radio aan gehad/geraakt te hebben. Neem het die mensen dan maar eens kwalijk dat ze geen flauw benul hebben wat "UP" eigenlijk betekent.
Want hoe gaat een DX-station eigenlijk te werk? De clou is, dat als je simplex werkt als geliefd station, het risico dat amateurs voor je terug komen, vrij groot is (wij weten daar na onze Morokuliën expeditie alles van). Doen ze dat op jouw aanroepfrequentie (dus Simplex), dan is de storing voor de aanroepende amateur door andere roepende stations vaak zo groot, dat hij jou niet meer hoort. Neem ik als voorbeeld even LG5LG uit de Morokuliën. Jij hoort 'm CQ geven en roept 'm aan. Maar jouw plaatsgenoot hoort 'm ook en blijft roepen. Gevolg: omdat jouw plaatsgenoot dichtbij zit, hoor jij LG5LG niet meer en wordt het erg moeilijk het QSO snel af te handelen.
Wat doet een ervaren DX-station in dat geval: die gaat split frequency werken. Dat doe je door twee (meestal virtuele) VFO's te gebruiken, waarbij de één voor zenden wordt gebruikt en de ander voor ontvangen. Het DX-station geeft dat dan aan door bijvoorbeeld het volgende te seinen:
CQ de LG5LG UP 1
Wat hij daarmee bedoelt is dat hij 1kHz boven zijn aanroepfrequentie luistert. Wat jij moet doen is eigenlijk het omgekeerde van het DX station: jij luistert op zijn frequentie maar zendt 1kHz hoger. Bij mijn FT857D werkt dat als volgt:
- Ik selecteer het VFO menu (met de software knoppen VFOa/b, a=b, SPLIT).
- Ik gebruik VFOa voor ontvangst en stem af op het DX station.
- Ik druk op a=b om mijn VFOb op dezelfde frequentie als VFOa te zetten.
- Ik druk nu VFOa/b en stem VFOb 1kHz hoger af
- Schakel nu terug naar VFOa
- Druk de knop SPLIT in. Anders blijf je simplex werken!
Na deze instelling zal tijdens het zenden VFOb gebruikt worden en tijdens ontvangst VFOa. Bij andere transceivers zal dat niet veel anders werken.
Het DX-station hoort nog steeds een berg roependen. Maar die kiest altijd de sterkste uit, en als jij sterker ben dan je plaatsgenoot, zal hij het QSO rustig af kunnen maken. Omdat zijn frequentie voor jou schoon is, kan jij hem goed horen zonder last te hebben van je doorblèrende plaatsgenoot.
Zijn er HEEL veel aanroepende stations, dan zal het DX-station zijn luistergebied uitbreiden. Soms laat hij dat weten door UP 1-5 te seinen bijvoorbeeld, maar meestal niet. Het enige wat hij seint is UP. Wat vertelt je dat?
Niets. Ja, dat hij split werkt.
Het belangrijkste advies in dit geval is:
LUISTEREN
DX-stations geven meestal niet na elk QSO hun call. Die komt soms maar eens in de paar minuten. Het heeft geen enkele zin om "?" te seinen of "QRZ" te roepen. En al helemaal niet op de DX-frequentie, waar het DX-station de enige is die daar nou net níét luistert. Kijk op het DX-cluster of je zijn frequentie ziet en welke call daarbij hoort, of blijf luisteren tot hij zijn call geeft. Het kan even duren, maar die komt echt wel.
Zet je VFO in de "b"-stand en luister hoe groot het gebied met roepende stations is. Dat geeft je een idee hoe groot het gebied is waarin hij luistert.
Luister met VFOa naar het DX-station. Gaat hij over op ontvangst, schakel dan mee naar VFOb en luister of je zijn tegenstation hoort. Dan weet je waar hij op dat moment luistert. Schakel weer terug naar VFOa en zodra hij het QSO afgehandeld heeft, geef je éen, hooguit twee keer, je call. Daarna luisteren of hij je gehoord heeft. Roept hij een ander station aan, deze procedure herhalen.
Ga niet blèren als je niet weet om welk station het gaat. Het zal niet de eerste keer zijn dat ik hoor dat een amateur eindelijk het DX station te pakken heeft, en het dan bestaat om te seinen/vragen "Please your call??". Als ik het DX-station was, wiste ik je onmiddellijk uit mijn log. Luister eerst om welk station het gaat als je het niet weet, en vooral als je niet weet wat zijn werkmethode is.
Dat laatste is vrij belangrijk. Wat is de modus operandi van het DX station? Gaat hij van boven naar beneden door zijn luistervenster heen en weer terug? Of blijft hij hangen tot iedereen door heeft waar hij zit en schuift hij weer een stukje op? Hoeveel up luistert hij? (ST0R soms wel 10kHz in CW of 25kHz in phone, wat vrij veel is). Dat kan je uitvinden door te luisteren. Overigens zetten sommige stations die het DX-station op het cluster zetten, erbij op welke frequentie of hoeveel UP ze het DX-station gewerkt hebben. Ook dat is belangrijke informatie om te kunnen uitvinden wat zijn werkvenster is.
Hoe gaat hij over naar ontvangst? (Soms eindigt een DX-station zijn QSO met TU. Of hij geeft zijn call, al dan niet gevolgd door UP. Ik heb – in CW – ook wel een station gehoord dat met "r" aangaf weer op ontvangst te gaan). Dat is belangrijk om te weten omdat het jou net dat gaatje kan geven om gehoord te worden. De enige manier om daar achter te komen is luisteren.
Duidelijker kan ik je de sleutel tot succes niet aanreiken denk ik. Voor degenen die het toch nog gemist hebben:
LUISTEREN
En niet:
- Tunen op de frequentie van het DX-station. Dan ben je een echte HAM-Tokkie.
- "?" of QRZ geven op de frequentie van het DX-station. Hij luistert daar niet!
- Aanroepen als je niet weet om wie het gaat.
- Simplex werken/roepen op de DX-frequentie
- Storen omdat je je ergert aan al die onwetenden die dit artikel níét gelezen hebben. Je maakt het alleen maar erger.
- UP roepen of anderszins de bandpolitie uithangen. Ook hier geldt: je maakt het alleen maar erger.
Het moge duidelijk zijn: UP betekent dat het desbetreffende station split werkt, waarbij hij boven zijn zendfrequentie luistert (eronder kan ook, maar heb ik eigenlijk nog nooit gehoord). De enige manier voor jou om 'm te werken, is zelf ook split gaan werken, waarbij je hoog zendt, en laag (op de frequentie van het DX-station) luistert. Succes met DX jagen!