Omschakeling van analoge naar digitale ethertelevisie

Omschakeling van analoge naar digitale ethertelevisie

De Tweede Kamer heeft ingestemd met de omschakeling van analoge ethertelevisie naar digitale ethertelevisie. Minister Van der Hoeven (OCW) en minister Wijn (Economische Zaken) starten per direct een landelijke voorlichtingscampagne.

Deze campagne richt zich op burgers die moeten overschakelen naar een ander manier van televisieontvangst. De ministers hebben besloten de omschakeling te laten plaatsvinden in de nacht van 10 op 11 december 2006. Dat is twee weken later dan eerder bekend is geworden. Mensen die nu analoog televisie ontvangen via een spriet- of een harkantenne, moeten nu dus echt zorgen voor een alternatieve televisieontvangst

 

Lees verder “Omschakeling van analoge naar digitale ethertelevisie”

Wat kan ik met die RSS knoppen?

Q:Wat kan ik met die RSS knoppen?

A: Die kunnen heel handig zijn. RSS feeds zijn eigenlijk samenvattingen van de nieuws items op een site. Of wat een site eigenaar verder ter beschikking wil stellen. Een RSS feed bestaat altijd uit Items. Een Item heeft weer een link en een description (beschrijving). Wil je bijvoorbeeld op de hoogte gehouden worden van het nieuws op PI4RAZ, installeer dan een RSS feedreader. Dat is een programmaatje wat steeds de door jou ingestelde links checkt. Wordt er een nieuw nieuws item geplaatst, dan verschijnt er een popup op je scherm wat je direct op de hoogte stelt van het nieuwe item. Je hoeft dus niet steeds in te loggen om nieuws te checken. 

Lees verder “Wat kan ik met die RSS knoppen?”

LED zaklantaarn

In dit voorjaar (2006) besloot de jongste QRP de west-Highland way in Schotland te gaan lopen. Een paar dagen voor vertrek kwam hij met een handje witte powerled's naar me toe met de vraag: "Pap, wat voor weerstanden moeten hier tussen om een zaklantaarn te maken *onschuldige blik* ??"

Op mijn vraag waarom hij niet een gewone zaklantaarn mee kon nemen, had hij de volgende argumenten: Een gewone gloeilamp vreet stroom, en dus batterijen. Ze kunnen slecht tegen vallen. De lichtintensiteit neemt af naarmate de batterijen leger worden. En last but not least: een forse zaklamp is zwaar, en als je in totaal 275km wil gaan lopen, weegt elke gram mee. Dus moest er wat slimmers komen….

Lees verder “LED zaklantaarn”

Forum aktief

Forum aktief

Na dagen van prutsen en experimenteren is het gelukt het Simple Machine Forum (SMF) te koppelen aan de website. Ik wilde nl. geen dubbele registratie. Iedereen die zich registreert op de site, krijgt ook automatisch een account in het forum met dezelfde gebruikersnaam en wachtwoord. Alle bestaande geregistreerde gebruikers zijn overgenomen in het forum.

 

Lees verder “Forum aktief”

Schakelende driepoten

Vaak is in een schakeling net een andere voedingsspanning nodig dan de spanning die beschikbaar is. Dat kan bijvoorbeeld zijn om een digitaal deel van 5V te voorzien terwijl er een standaard 12V voeding beschikbaar is, maar ook om in bijvoorbeeld een vrachtwagen 12V af te leiden van de 24V boordspanning. Dat kan natuurlijk met een 3-poot regulator, maar alle overtollige spanning wordt maal de stroom in warmte omgezet. Bijvoorbeeld: bij 1A benodigd voor wat digitale elektronica, neemt de schakeling 5W energie af, terwijl 7W in warmte wordt omgezet. Dat moet ook anders kunnen… Lees verder “Schakelende driepoten”

PSK31 interface

Een van de meest populaire digitale modulatietechnieken van de laatste tijd is toch wel PSK31. Je hebt er dan ook niet veel voor nodig: een set, een computer en een interface tussen die twee. En vooral dat laatste is er in vele soorten en maten, zowel te koop als voor zelfbouw. Uiteraard is zelfbouw leuk en leerzaam.

Zelf heb ik ook een interface gebouwd, welke hier beschreven wordt. Mijn interface is niet galvanisch gescheiden van de set. Daar heb ik nog nooit problemen mee gehad; desondanks zijn er amateurs die zweren bij een strikte galvanische scheiding tussen computer en zender. Maar dat is bij dit ontwerp dus niet het geval.

Lees verder “PSK31 interface”

Squelch schakeling

Voor de Jota van 2006 hebben Robert PA2RDK en ondergetekende PA3CNO wat extra vossejacht ontvangers gebouwd, zodat we met voldoende materiaal aan de slag konden. Schitterende ontvangers, dat wel. Voorzien van AM, FM, manual en auto AGC, toon optie waarmee peilen nog gevoeliger wordt en nog veel meer moois.

Na de Jota belandden die dingen op de plank, en al gauw rees het idee om ze als stand-by ontvangertje te gaan gebruiken. Maar ondanks alle fantastische toeters en bellen die er WEL opzaten, zat er toch ook nog wat NIET op: een squelch knop. En zonder squelch luister je niet lang voor je plezier in FM mode.

Dus moest er een squelch gemaakt. Nou was het wel mogelijk om ergens uit de schakeling een spanning van de AGC af te leiden, daar een comparator tegenaan te zetten en vervolgens ergens het LF te knijpen, maar dat was wel erg veel moeite voor een simpele ontvanger. Het uitgangspunt was, dat de schakeling alleen in FM hoefde te werken. Ik neem aan dat er niet veel stations in AM uitzenden op 2 meter. Dus dan komt een ruisschakeling in aanmerking; een z.g. noise squelch. Op het internet had ik nog knap moeite om zo'n schakeling te vinden. Uiteindelijk had ik er een. Maar ik moest een en ander omrekenen omdat ik de component waarden niet vertrouwde. Het leverde de volgende schakeling op:

Squelch schakeling

Betrekkelijk simpel, niet? De gelijkstroom instelling van de eerste transistor is zo gekozen dat de collector op ongeveer de halve voedingsspanning staat. Dan heb je de maximale uitstuurruimte. De condensator van 2n2 vormt met de ingangsimpedantie van de eerste trap een hoogdoorlaatfilter, waardoor de ruis extra goed versterkt wordt. Na de eerste trap volgt een spanningsverdubbelaar/gelijkrichter, welke al dan niet de tweede transistor in de verzadiging stuurt. Is er ruis aanwezig – en die is op FM, zoals we allemaal weten, snoeihard, dan gaat de tweede transistor in geleiding en daarmee kunnen we ergens het geluid onderdrukken. Wordt de ruis minder, door een draaggolf b.v., dan gaat de transistor open. En omdat spraak veel zachter is dan ruis, en veel lager in frequentie, zal spraak de transistor niet open sturen. Of je moet de squelch wel erg ver open draaien, maar dat is met een niveau gestuurde squelch ook…

Nu nog de boel aan de vossejacht ontvanger knopen. Het LF deel uit het schema zag er als volgt uit:

Vosamp

Uit de voedingsrail wordt 6V gemaakt met behulp van zener D9 en transistor Q3. De zener is immers 6,8V en met de basis-emitter spanning van 0,7V eraf levert dat ongeveer 6V op. Meer mag de LM386 niet hebben. Om de squelch schakeling op de ontvanger aan te sluiten, is er een weerstandje van 390 Ohm opgenomen tussen de basis van Q3 en het knooppunt R18-D9-C38. Rechtstreeks gaat nl. niet, want anders zou bij het in geleiding komen van de squelch transistor condensator C38 ontladen en waarschijnlijk de transistor vernielen. De squelchpotmeter wordt aan de bovenzijde van T3 (de volume potmeter) verbonden. En ziedaar: een werkende squelch! Bij heftige ruis gaat de squelch transistor open, en trekt de basisspanning van Q3 weg via het 390 Ohm weerstandje. Daardoor komt de LM386 zonder voedsel te zitten en wordt het stil. Zodra de squelch transistor dicht gaat, komt er weer spanning op de versterker te staan, en komt er weer geluid uit. Ik was eerst bang dat het in- en uitschakelen van de voeding voor ploppen zou zorgen, maar dat is niet het geval. Aan de andere kant: hoeveel plop kan een speakertje van 3cm doorsnee geven…

Gezien de eenvoud van de schakeling is deze wellicht ook bij andere ontvangertjes in te zetten. Ook het aansturen van een ledje, relais of andere schakelingen hoort tot de mogelijkheden. Dus experimenteer er eens mee.

73 de PA3CNO

 

Kristallen stiften

Kwarts is een kristalijn materiaal dat door de structuur op atomair niveau een wonderlijke eigenschap bezit; het is piëzo-elektrisch. Een extern aangebracht elektrisch veld zal het kristal doen resoneren. En wel met een uitermate nauwkeurige frequentie. Frequentie toleranties van 200 ppm tot 10 ppm (parts per million) zijn gangbare waarden. Vandaar dat kristallen (xtals, kwarts, quartz, crystal) zo veelvuldig als frequentie referentie in allerhande elektronische schakelingen wordt gebruikt. Van polshorloges tot laptops en van radio’s tot DVD-spelers.

Het vereenvoudigde elektronisch equivalent van een kristal is een serieschakeling van een R, L en een C. De bijbehorende waarden zijn niet alledaags: voor een 1MHz kristal wordt R 340 Ohm, L 3,5 Henry en C maar liefst 0,007 picoFarad. De bijbehorende kwaliteitsfactor Q wordt dan 2πƒL/R = 64647. Probeer dat maar ‘ns met een LC kringetje te bouwen ! Knappe meneer die een Q hoger dan 200 haalt.

Collpits oscillator

Fig. 1  X-tal Collpits oscillator, serie resonantie

 

De schakeling hierboven toont een kristaloscillator in zijn puurste vorm. Met de 50p trimmer lukt het de resonantiefrequentie van het kristal enige kHz te veranderen. Een bekend foefje om de frequentie enige tientallen kHz te verstemmen is het in serie opnemen van een spoel met een waarde die meestal tussen de 10 en 40 μH ligt.

In sommige schakelingen worden meerdere Xtals van dezelfde waarde parallel geschakeld. Er wordt dan een nog groter instelbereik geclaimd.

Er bestaat nog een manier om de oorspronkelijke resonantiefrequentie te veranderen. Om wat exacter te zijn; te verlagen.

Opengewerkte kristallen

Door het kwartslichaam met een viltstift te “ beschrijven “ is redelijk nauwkeurig de resonantiefrequentie te verlagen. Met deze methode is het mogelijk een verlaging tot ongeveer 100 KHz te realiseren. Om bij het kwartslichaam (een schijfje van 0,2 mm dikte een een doorsnede van 8 tot 15 mm) te kunnen komen moet eerst het metalen kapje verwijderd worden. Dat is me op twee manieren gelukt: met een slijpsteentje en met een metaal (“ baby” ) zaagje. Uiteindelijk vond ik de zaagmethode nog het eenvoudigst (kristal in bankschroef geklemd). De zaagsnedes moeten een mm of 2 boven het kristal-voetje gemaakt worden. Een en ander vereist wat geduld maar het is prima mogelijk. Zie figuur 2 voor wat voorbeelden. Op het kwartslichaam kan voorzichtig met de viltstift inkt worden aangebracht. Het makkelijkst gaat dat als het kristal in een actief oscillator circuit  is opgenomen. Met elke vilstiftstreep zie je de oscillatorfrequentie enige kilohertzen zakken. Wacht na het aanbrengen van een nieuwe streep een aantal minuten. Het oplosmiddel moet eerst verdampt zijn voor de de werkelijke nieuwe resonantiefrequentie zich toont. Soms is er erg veel inkt met erg veel oplosmiddel aangebracht. De oscillator zal dan afslaan. Enige minuutjes wachten en de oscillator zal weer inschakelen.

 

Beide zijden van het kwartslichaam kunnen van een inktlaagje voorzien worden. De aangebrachte extra massa van de inkt zorgt voor de verlaging van de resonantiefrequentie. Maar let op; er komt een moment – ergens tussen de 80 en 100 KHz verlaging – dat de oscillator “ afslaat . Je hebt dan een inactief kristal gekregen. Door nu wat inkt met aceton (nailpolish remover, nagellak verwijderaar) te verwijderen kan het kristal weer bruikbaar gemaakt worden.

Kies de resonantiewaarde ongeveer 300 Hz hoger dan de gemeten waarde. Soldeer vervolgens met beleid het kapje weer terug op het kristal. Als het even meezit zal de resonantiefrequentie nu exact op de gewenste waarde uitkomen.

 
Inmiddels ben ik erachter dat de huis-tuin-en-keukenstiften goed bruikbaar zijn (b.v. Edding en CD-rom markers). Door het gebruik van verschillende kleuren kun je prima de volgorde van de aangebrachte  patronen vastleggen. Ook kun je verschillende lagen inkt over elkaar heen aanbrengen (zolang het kristal nog actief blijft).

 

Een 8.867 MHz kristal liet zich in 7 stappen naar een kristal van 8.793 MHz “ ombouwen “ (74 KHz verlaging van ƒres). Een 10.245 MHz kristal kon ik naar een 10.150 MHz “ompennen”.

 

Een nieuw circuit moest eraan te pas komen om de gewenste 10.140 MHz te bereiken. In fig 3 is het circuit getekend dat het mogelijk maakte een omgepend 10.245 MHz xtal in de gewenste resonantiefrequentie van 10.140 MHz te forceren. Later is het met deze schakeling zelfs gelukt een 10.240 MHz xtal naar een 10.050 KHz xtal om te zetten (190 KHz lager !!). Met C2 wordt de oscillator in trilling gebracht. C1 maakt een exacte afstemming mogelijk (ongeveer 5 KHz bereik).

 xtaloscillator

Fig. 3 Xtal oscillator met 74HCT4060

De gewenste resonantiefrequentie met het oscillatortje in beeld:

30moscillator

30m oscillatortje met 74HC4060. Let op de
blauwe vlek; dit is het gepende Xtal van

10.140 MHz

 

10140MHz

                   En jawel hoor…10.140 MHz !!


 
Eddingstiftopenxtals

Edding stift                         Opengewerkt wil ook nog wel eens lukken

 

Al met al een leuk experiment en je krijgt zo nog eens wat kristallen met exotische waarden in huis.