Afgelopen zaterdag hebben werkzaamheden plaatsgevonden aan de antennes van PI3UTR. Naast een antenne aan de oostkant van de mast is er nu een tweede antenne geplaatst aan de westkant.
Volgens een bij de actie betrokken amateur die ik vanmorgen sprak via de repeater zijn de antennes niet aangesloten op een diversity systeem, maar via een T-verbinding o.i.d. gewoon parallel geschakeld.
Daar kreeg ik een discussie over, die we helaas niet af hebben kunnen maken omdat de amateur in kwestie buiten bereik van de repeater raakte achter Hilversum (met een porto in de auto). Hij beweerde namelijk dat de zaak nog niet optimaal functioneerde omdat de lengte van de kabels naar de antenne nog niet uitgemeten waren en waarschijnlijk niet even lang waren. En mijn redenatie is dat dat niets uitmaakt.
Stel dat je je aan de westkant van de mast bevindt, en dat de afstand tussen de antennes 20 meter is. Dat is 10 hele golflengten, en als de antennekabels even lang zijn, zal het signaal van de twee antennes elkaar versterken. Een maximum dat optreedt op de westelijke antenne zal 10 golflengten later ook een maximum op de oostelijke antenne veroorzaken, en aangezien we hier met FM te maken hebben, is de amplitude theoretisch (nog) gelijk en zullen de signalen elkaar versterken.
Ga ik nu van west naar oost langs de mast, dan ontstaat er een punt (meerdere zelfs) waar de looptijd van mijn antenne naar de twee ontvangstantennes een dusdanig verschil gaat opleveren dat de signalen elkaar uitdoven, ook al zijn ze sterk genoeg op beide antennes afzonderlijk voor een S9 signaal. Als je het uit wilt rekenen (of tekenen) dan zal je zien dat dat voor elke willekeurige lengte van de antennekabels geldt! Het zomaar koppelen van twee antennes zonder gebruik te maken van diversity (waarbij naar de antenne/ontvanger gekeken wordt die het sterkste signaal geeft) werkt mijns inziens averechts. Het levert flutter op voor stations die feitelijk sterk genoeg zijn om ruisvrij over de repeater te komen.
Hoe zit dat dan met gestackte antennes, zoals Yagi's of collineairs? Bij collineairs (meerdere vertikale antennes boven elkaar) treedt dat effect ook op, maar in het vertikale vlak. Zou je met een porto in een luchtballon opstijgen en werken via een repeater met een vertikale collineaire array als antenne, dan zou je ook flutter krijgen. Maar als automobilist pleeg je je nou eenmaal niet vertikaal voort te bewegen en daarom heb je dan het probleem niet. En bij Yagi's is de fasedraaiing in de richting waarin je wilt werken, geoptimaliseerd. In de andere richtingen wil je juist uitdoving, en daarnaast gaat de gain door de beperkte openingshoek al gauw omlaag als je je uit de bundel beweegt. Yagi's en andere richtantennes worden nu eenmaal niet gebruikt voor repeaters, omdat het antennepatroon juist rondom gevoelig moet zijn.
Kortom: naar mijn mening is dit geen verbetering, ook al snap ik waarom aan de westelijke zijde een tweede antenne is opgesteld. Maar het botweg parallel schakelen van twee antennes met al dan niet kabels van gelijke lengte, levert gebieden op waar door uitdoving de prestaties van de repeater ernstig zullen verslechteren. Ik zou als je de repeater van Utrecht regelmatig gebruikt, je rapporten in de gaten houden en eventuele verslechtering melden aan de beheerders, tesamen met je locatie. Op een kaart uitgezet zal je dan zien dat er "dode zones" zijn ontstaan. Hopelijk passen ze snel echte diversity toe, want de toepassing van meerdere antennes is op zich toe te juichen.