Soms is het noodzakelijk om een apparaat van wat geforceerde koeling te voorzien. Dat is over het algemeen het geval als een koelplaat kleiner is dan noodzakelijk om via vrije convectie zijn warmte aan de omgeving af te geven. Om dan toch voldoende warmte kwijt te raken, wordt dan meestal een ventilator toegepast. Maar ja, amateurs willen wel herrie máken, maar geen herrie hóren…
In veel gevallen word de ventilator dan alleen tijdens zenden ingeschakeld (als het om koelen van eindtrappen gaat), eventueel met een tijdschakeling zodat de ventilator nog even doorloopt na omschakeling op ontvangst. Daarbij loopt de ventilator op maximum toerental, of dat voor de koeling nou noodzakelijk is of niet.
De luxe oplossing is een temeratuurafhankelijke ventilatorsturing, waarbij de ventilator steeds harder gaat draaien naarmate de koelplaat heter wordt. Een schakelingetje waar dat mee gaat, zie je hieronder:
R1 is een NTC weerstand die gebruikt wordt als temperatuursensor, gevolgd door twee direct gekoppelde complementaire transistoren met gelijkspanningsterugkoppeling.
Met een paar componentjes erbij kan je op enige afstand nog zien of/hoe de ventilator werkt, als soortement van ruwe snelheidsindicatie: de helderheid van de LED varieert evenredig met de ventilatorsnelheid.
Opmerkingen:
- R5 moet zo ingesteld worden dat de ventilator net start bij de gewenste temperatuur.
- Elke NTC in het bereik van 6k8 – 22k zal het wel doen, mits de waarde van R2 een tiende van de waarde van de NTC is.
- R6, R7 en D1 zijn optioneel: R7 moet zo afgeregeld worden dat de LED flauwtjes brandt als de ventilator net draait.
De schakeling is geschikt voor 12V computer ventilatoren van maximaal 700mA. Het onderdelenlijstje:
R1………15k NTC (zie ook tekst)
R2………1k5 1/4W weerstand (zie ook tekst)
R3………1k 1/4W weerstand
R4………270R 1/4W weerstand
R5………22k instelpotmeter
R6………680R 1/4W weerstanr (optioneel, zie tekst)
R7………470R instelpotmeter (optioneel, zie tekst)
C1………100µF 25V Elco
D1………LED (Optioneel, grootte en kleur naar keuze, zie tekst)
Q1………BC547 45V 100mA NPN transistor
Q2………BD140 80V 1.5A PNP transistor
M1………Ventilator 12V 700mA max.
De NTC weerstand moet uiteraard tegen het te koelen object gemonteerd worden, met bijvoorbeeld een beetje warmtegeleidende pasta. Natuurlijk niet meteen achter de ventilator, maar daar zover mogelijk vandaan.