Vooral softwareverkopers schreeuwen het al maanden van de daken: met ingang van 8 april 2014 stopt Microsoft met de ondersteuning van Windows XP. Er wordt echter een sfeertje omheen gecreëerd alsof je het grootste gevaar loopt als je niet onmiddellijk overstapt naar Windows Vista, 7 of 8. En dat gaat me een beetje te ver.
Zelfs de Telegraaf Digitaal meldt vandaag dat "gebruikers aan de heidenen overgeleverd zijn". Wat een waanzin. Het is echt niet zo dat na 8 april je computer stopt, crasht of automatisch gehacked wordt en opgenomen in een kwaadaardig botnet. Wat is er dan wél aan de hand?
Elke software heeft een levenscyclus. Het wordt bedacht, geschreven, getest, gereleased, onderhouden en uitgefaseerd. Windows XP is in deze laatste fase terecht gekomen. Dat betekent dat als er na 8 april nog een lek ontdekt wordt in Windows XP, Microsoft er geen moeite meer in gaat steken om het lek te dichten. En wat betekent dat voor de argeloze gebruiker? Het hangt een beetje van het lek af. Om te beginnen mag je er vanuit gaan dat als het een makkelijk te ontdekken lek zou zijn, dat de afgelopen 10 jaar al wel ontdekt zou zijn. Het moet dus al een heel bijzonder probleem zijn wil dat nu nog boven komen drijven.
Dan iets over het gevaar van een lek. Er zijn verschillende manieren waarop een lek gebruikt kan worden om je systeem te compromitteren. Sommige lekken leveren gevaar op door de installatie van kwaadaardige software die daarna gebruik maakt van het lek. Daarvoor moet je eerst een bijlage in een mail openen of een website bezoeken die de kwaadaardige software ongemerkt installeert. Andere gevaren zijn openstaande poorten op je computer, waardoor een kwaadwillende binnen zou kunnen komen. En zo zijn er diverse manieren waarop een lek kwaad kan.
Echter: het hangt heel sterk af van hoe je je computer gebruikt en hoe hij aan de buitenwereld hangt. Als je je computer gebruikt om via Torrents of Crack/Warez sites illegale software te downloaden, dan is het risico op het binnenhalen van kwaadaardige software levensgroot. Ook het (be)zoeken van sites met natuurfilms kan je een digitale druiper opleveren. Daarnaast is er natuurlijk het openen van attachments aan emails wat een probleem zou kunnen introduceren. En tenslotte: hangt je computer rechtstreeks aan het internet, dus zonder tussenkomst van een router, dan zijn de open poorten in dat geval rechtstreeks vanaf het internet te benaderen. Maar dat is bij vrijwel niemand het geval. Bijna iedereen heeft een thuisrouter; hetzij van de provider (experia box of kabelmodem) hetzij op eigen initiatief om het thuisnetwerk geschikt te maken voor meerdere computers. Daarbij wordt verkeer van binnen naar buiten vertaald van het interne netwerkadres naar het externe netwerkadres van de router of modem. Andersom wordt verkeer van buiten naar binnen door deze apparaten tegengehouden, behoudens expliciet door de gebruiker geopende poorten. Je computer ligt dus maar zelden direct aan het internet.
Kortom: problemen met Windows XP kan je slechts onder een samenloop van omstandigheden verwachten:
- Er wordt ná 8 april een lek ontdekt wat niet meer gerepareerd wordt
- Voor dat lek wordt door kwaadwillenden software gemaakt om je computer te compromitteren
- Die software haal je binnen door onbekende attachments te openen of onbekende software te installeren of een site met "malware" te bezoeken.
- Of: je computer hangt rechtstreeks met een publiek internetadres aan het internet.
Maar gebruik je je XP computer om WSPR te doen, HamRadio de Luxe op te draaien en af en toe op QRZ.COM te kijken wie de QSL-manager van dat zojuist gewerkte station was, dan is er niets aan de hand. Dan kan je computer nog jaaaaaren mee onder Windows XP.
Waar kan je wel problemen verwachten? Er zijn een paar zaken die kunnen (gaan) spelen met een niet meer ondersteund operating systeem:
- Nieuwe hardware wordt niet meer ondersteund. Als je een XP CD in de kast hebt liggen en je wilt over 5 jaar je nieuwste TeraHerz quantumprocessor nog draaien onder 32-bits Windows XP, zal XP hoogstwaarschijnlijk de processor en/of andere hardware niet herkennen.
- Hetzelfde geldt voor de nog op de markt te verschijnen nieuwste 3D-printer met USB 5.0. Ook die wordt met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid niet herkend door Windows XP
- Een heel ander probleem is je bank. Als je XP gebruikt voor internetbankieren, en je toegangscodes worden gestolen omdat kwaadaardige software met een keylogger je codes mee heeft zitten lezen tijdens het intoetsen, dan kon de bank wel eens weigeren om de schade te vergoeden omdat je gebruik gemaakt hebt van een niet meer ondersteund systeem.
Dat laatste is wel iets om in de gaten te houden. Ook al heb je uiterste voorzichtigheid betracht in het gebruik van je computer, de bank zal een niet meer ondersteund systeem gebruiken als argument om geen schadevergoeding te hoeven betalen.
Resumerend kunnen we vaststellen dat als je XP in de shack gebruikt voor de dagelijkse amateurwerkzaamheden, er niet veel verandert na 8 april. Hooguit dat over een jaar of wat de nieuwste MicroKeyer III niet meer herkend wordt op de USB aansluiting. Maar het systeem stopt heus niet met werken, of wordt dezelfde dag nog gehacked. Let wél op dat je er geen bankzaken meer mee regelt. Dat zou je letterlijk duur kunnen komen te staan.