De Nederlandse overheid heeft besloten dat het afluisterstation van de (militaire) inlichtingsdiensten in Burum naar het buitenland gaat verhuizen. Daarmee komt de weg vrij voor landelijk gebruik van de 3,5GHz band voor 5G-netwerken.
Bronnen in Den Haag hebben dat tegenover de NOS bevestigd. Het is nog niet bekend wat dit voor de multiband-veiling betekent die voor eind 2019, begin 2020 gepland is.
Het satelliet-afluisterstation in Friesland zorgt er al jaren voor dat de belangrijke 3,5GHz frequentieband in het noorden van Nederland, boven de lijn Amsterdam – Zwolle, niet gebruikt mag worden. Dit om verstoring van de afluisterpraktijken van de AIVD en MIVD te voorkomen. Ook voor de 5G-veldtesten van 5Groningen was dit niet mogelijk. Overleg met defensie eerder dit jaar bleef zonder resultaat, zo bleek in juni.
Zaak beslecht in voordeel operators
Mobiele operators lobbyen al geruime tijd voor het vrijmaken van de voor 5G zeer belangrijk geachte 3,5 GHz-frequentie. Voor- en tegenstanders hebben hun zaak diverse keren tegenover de politiek bepleit. De Tweede Kamer hamerde al langer op duidelijkheid over de 3,5 GHz-frequentie. Men zag het belang van de veiligheidsdiensten in, maar wilde ook niet dat Nederland in 5G-uitrol achterop zou raken.
De operators noemen het vrijkomen van de 3,5GHz band van levensbelang voor 5G. Nederland zou achterop raken bij omringende landen waar het 3,5 GHZ-spectrum wel gewoon vrijkomt. De veiligheidsdiensten beweerden dat 5G ook met de beschikbare 700MHz en 26GHz-banden prima kan functioneren. De zaak lijkt nu dus in het voordeel van de operators beslecht te zijn.
De 3,5GHz band is technisch niet strikt noodzakelijk voor het bouwen van een 5G-netwerk, maar het zou wel forse beperkingen opleveren. Diensten waarvoor zeer hoge bandbreedtes nodig zijn (zoals drone-monitoring van gewassen en autonoom rijden), kunnen zonder de 3,5GHz band niet optimaal functioneren. Onlangs meldde T-Mobile overigens dat zij start met de bouw van een 5G-netwerk zonder gebruik te maken van de 3,5GHz band. Dat besluit had echter meer te maken met de belofte die de provider tegenover de EU-Commissie deed in een – inmiddels geslaagde – poging goedkeuring te krijgen voor de overname van Tele2 in Nederland.
Burum naar de bergen?
De afgelopen maanden heeft TNO onderzoek gedaan naar oplossingen om uit de 5G-impasse te komen. In totaal waren er zes oplossingsrichtingen waaronder frequentieseparatie, nieuwe interceptieconcepten, andere locatie en inzet van slimme 5G-antenneconcepten. De keuze voor één van de oplossingsrichtingen zou uiterlijk eind dit jaar door EZK, BZK en Defensie samen genomen worden. Het is dus een andere fysieke locatie geworden.
In oktober meldde staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer al dat onderzoek op schema lag en dat er voor het eind van dit jaar (2018) duidelijkheid zou komen over het gebruik van de 3,5GHz frequentiebanden. Die zekerheid lijkt er nu te zijn, maar tegenover de NOS wilde de staatssecretaris officieel nog niets zeggen over het besluit om het afluisterstation te verhuizen.
Tegenover het NRC stelt MIVD-chef Eichelsheim dat een eventuele nieuwe locatie wel binnen Europa moet liggen vanwege de dekking en het bereik van het station. Gespeculeerd wordt over de Alpen en Pyreneeën, maar ook een booreiland op zee werd genoemd. Volgens Haagse bronnen is die laatste locatie echter niet geschikt vanwege mogelijke verstoringen, zo meldt de NOS.
Gevolgen multibandveiling
Het is nog niet duidelijk of de 3,5 Ghz-frequentie nu nog meegenomen kan worden in de multibandveiling, of dat hier een aparte spectrumveiling voor gehouden moet worden. Nu de Europese Commissie toestemming heeft gegeven voor de fusie van T-Mobile en Tele2, kan EZK de impact van deze fusie meenemen in het bepalen van de concurrentieverhoudingen de komende jaren op de mobiele markt. De weg is daarmee vrij gekomen om de multibandveiling in te gaan richten.
Oorspronkelijk zou de veiling eind 2019 plaatsvinden, de onzekerheid over de operatorfusie heeft er voor gezorgd dat het ook 2020 kan worden. Toezichthouder ACM komt begin 2019 met een concept-advies over de veiling.
In de voorbereidingen tot nu is de overheid altijd uitgegaan van een veiling zonder 3,5 GHz. Daarin komt in ieder geval 2×30 MHz aan bod in de nieuwe 700 MHz-band en 40 MHz in de nieuwe 1400 MHz-band. Verder wordt de huidige 2.100 MHz-band (3G) geveild, met 2×60 MHz. Daarin zijn KPN, T-Mobile en Vodafone (dus VodafoneZiggo) de gebruikers.
De 700 en 1400-banden zijn meteen beschikbaar voor gebruikers, de 2100-band na de transitie om er aaneengesloten stukken spectrum van te maken. De 3,5 GHz band is niet vrij, omdat die is toegekend voor besloten bedrijfsnetwerken. Deze bestaande vergunningen gelden tot 2022 of 2026. Daarvoor moet een regeling worden bedacht.