Vanwege het simpele rechttoe-rechtaan ontwerp van de Bitx20 is er geen sprake van enige vorm van AGC. Bij een "normale" transceiver wordt van het middenfrequent signaal een regelspanning afgeleid die de versterking van de voorgaande middenfrequent - en soms ook hoogfrequent - versterkertrappen terugregelt. Dat zorgt er dan voor dat als je van de ruis over een sterk station heen draait, je niet de conus van je luidspreker met een plamuurmesje van de muur moet schrapen. Alle stations klinken dan ongeveer even sterk. Daarnaast wordt die regelspanning gebruikt om de S-meter te sturen. Immers, hoe harder het station, hoe meer de versterking teruggeregeld moet worden, hoe hoger de regelspanning en dus ook hoe groter de S-meter uitslag. Dat heeft de Bitx20 dus niet.
Maar daarom niet getreurd. Al zoekende naar nog meer leuke schakelingen stuitte ik in de Yahoo bitx-nieuwsgroep op een discussie over Audio-derived-AGC, ofwel een automatische versterkingsregeling die afgeleid wordt van het laagfrequent. De middenfrequent trappen zijn immers helemaal niet voorbereid op het regelen van de versterking. Dat ziet er dan als volgt uit:
Schema van de Audio Derived AGC
Deze schakeling wordt geplaatst tussen het draadje wat van je LF versterker naar de bovenkant van de potmeter gaat, en de potmeter zelf. Het ingangssignaal komt via instelpot R1 op de basis van T1 terecht. In de emitter van T1 zit de regelbare stroombron T2 waarmee straks de versterking geknepen gaat worden. Via T1 gaat het signaal naar de basis van T3, die ook nog eens versterkt. Vervolgens gaat het signaal via C4 en R13 naar uitgangs-instelpotmeter.
Maar daarnaast gaat het versterkte signaal van T3 ook nog eens via R11 en C5 naar de basis van T4. En hier begint het regelcircuit. Want als T4 open gestuurd wordt, dan trekt hij via diode D1 de spanning van de versterkertrappen met T1 en T2 omlaag waardoor de versterking daalt. Hoe harder het signaal, hoe verder de spanning naar beneden gaat. Via deze diode wordt de condensator C1, die de spanning van de eerste versterkertrap buffert, dus snel naar beneden getrokken. Wordt het signaal weer zachter, dan zal de condensator geleidelijk via R7 en R12 geladen worden ("hang"-AGC). Op deze manier wordt dus de versterking geregeld.
De S-meter was in het originele ontwerp een meter met een volle schaal van 1mA en werd parallel aan R12 geschakeld. Het is onze bedoeling de regelspanning van de AGC af te nemen van C1 en deze met een AD-convertertje aan de print van de counter/huff&puff toe te voeren. Dan lezen we 'm digitaal uit en tonen deze als een bar op de onderste regel van de frequentie-uitlezing. Hoe mooi wil je het hebben. Maar een meter kan dus ook.
Ik bouwde de schakeling op de bekende manier op, met een moduleprintje:
Opbouw van de AGC. Met excuus voor de ietwat onscherpe foto.
Aan de rechterkant is nog net de Bitx20 met de volumeregelaar te zien. Links zie je nog allerlei parallelgeschakelde elco's waarmee ik een plezierige "hang"-tijd van de AGC probeerde te verkrijgen. Dat is met ongeveer 100u. In het origineel zat 15u, maar dan heb je er een oscillator bijgebouwd... Dat werkte voor geen meter.
Ik heb de uitgangs-instelpot op de helft gezet, en de ingangs-instelpot op 0. Dan met de scoop de spanning op C1 gemeten en dat liep naar de voedingsspanning. Bij het opdraaien van de ingangspot plopt de versterker ineens open en de spanning daalt naar een volt of 6. Het blijkt dat bij spanningen op C1 van boven de 8 à 9 volt de versterker kennelijk in verzadiging komt en dan werkt hij als een soort squelch. Maar ik draaide de ingangspot zo, dat hij rustig ruiste. Bij het afstemmen op een station zie je de regelspanning dalen tot een volt of 2,5 à 3 bij sterke signalen. Het geluidsniveau blijft nou netjes constant (binnen redelijke grenzen; dynamische bereiken van 100dB die gangbaar zijn bij "normale" AGC regelingen zijn hier niet aan de orde...) en we hebben een optie voor een S-meter aansluiting, hetzij met een ouderwetse draaispoelmeter hetzij straks met digitale uitlezing.
